Birinci Dünya Savaşı Sırasında Çanakkale Zaferi

Kayseradar ve Radyoradar ortak canlı yayınında Salih Zeki Çetin’in moderatörlüğünde ‘Dün, Bugün, Yarın’ programında Birinci Dünya Savaşı Çanakkale Zaferi, Tarihçi Yazar Halit Erkiletlioğlu ve Profesör Dr. Osman Özsoy tarafından konuşuldu.

Çanakkale Savaşı, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarına yaklaşırken 1915- 1916 yılları arasında Gelibolu Yarımadasında Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında yapılan deniz ve kara muharebeleridir. Hareket sahası olarak Gelibolu Yarımadasının seçilmesi, bu bölgenin jeopolitik bakımdan çok büyük öneme sahip olmasındandır. Boğazlar, özellikle güney Rusya ve bütün Karadeniz kıyılarının açık denizlere olan tek çıkış noktasıdır. Harp halinde bu geçidin kapanması, Rusya için hayati önem taşımaktadır. 1’inci Dünya Savaşının 1914’ta Avusturya prensi Ferdinand’ın öldürülmesiyle birlikte başladığını dile getiren Tarihçi Yazar Halit Erkiletlioğlu, “1’inci Dünya Savaşının başlamasıyla birlikte milletler 2’ye ayrıldılar. İttifak ve itilaf devletleri olmak üzere. Osmanlı’da ittifak devletleri arasındaydı Almanya’yla birlikte. İtilaf devletlerinde ise İngiltere ve Fransa başı çekiyordu. Bu savaş devam ederken İngiltere o dönemin en önemli devletlerinden bir tanesi. Dünyaya nizam veren bir ülke. İngiltere güneş batmayan imparatorluk olarak tarif ediliyor. Rus Çarı 1’inci Nikolay Osmanlı’ya hasta adam olarak niteleme yapan ilk kişi. Osmanlı’nın işgal ettiği en önemli yer ise İstanbul ve boğazlar. Tarihi bir sözdür. İstanbul’u kim elinde bulundurursa dünyaya o hâkim olur. Ruslar da boğazların kendi kontrolünde olmasını istiyor. İngilizler ise bu savaşla birlikte Çanakkale’den geçip İstanbul’u işgal etmek suretiyle birkaç amaç elde etmek istiyorlar. Bu amaçlardan biri İstanbul’un ele geçirilmesi. İkincisi boğazları kontrol altın alarak Ruslarla ticareti kolaylaştırmak. Üçüncüsü ise Osmanlı Devletinin savaşta ittifak devletlerinin arasında yer almasının önlenmesidir” ifadelerini kullandı.

‘ÇANAKKALE SAVAŞ’INDA MEVCUT BULUNAN BİRÇOK ÜNİVERSİTE VE LİSE MEZUN VEREMİYOR’

Çanakkale Savaşı sonrası bulunan lise ve üniversitelerin mezun vermediğini belirten Erkiletlioğlu, “1’inci Dünya Savaşında Nusret Mayın Gemisi önemli rol oynamıştır. Mayınların döşenmesiyle birlikte ilk top atışları başlıyor. Bizimkiler öncelikle top atışlarına cevap vermiyor. Çünkü gemiler menzile girmiyor. Tabi savaştan önce cepheye büyük oranda asker sevkiyatı var. O dönemde mevcut bulunan birçok üniversite ve lise mezun vermiyor. Kayseri Lisesi gibi. Çünkü hepsi askere gitmiş. Savaşta yenilecek yiyecek bulmak oldukça da zor. Çoğu yerdeki otlardan yemiş. Zor şartlarda savaşılmış. At, eşek ve katır gibi savaş anında mühimmat taşıyan hayvanların beslemekte de zorlanılmış. Savaş sonrasında tahminlere göre 215 bin veya 218 bin kaybımız olduğu söyleniliyor. Bunun 77 bini şehit. Geri kalanın bir kısmı kayıp bir kısmı da yaralı ya da esir. İngiliz ve Fransızlarında 253 bin kayıpları var. Onlarında bir kısmı ölmüş bir kısmı esir veya kaçmış” diye konuştu.

‘MUSTAFA KEMAL ATATÜRK YARBAY OLARAK BAŞLADIĞI ÇANAKKALE SAVAŞINDA SONRA TÜMGENERAL OLARAK UNVAN ALDI’

Atatürk 21 Ağustos 1915’te 2’nci Anafartarlar Zaferini kazanarak düşmana Çanakkale’de son büyük darbeyi vurdu. Mustafa Kemal Paşa’nın Çanakkale Savaşında yarbay rütbesinde olduğunu ifade eden Erkiletlioğlu, “Conk Bayır’ı koruyan birliğin başında. Deniz savaşından sonra İngilizlerin karaya çıkma yapacağı biliniyor. Fakat nereden karaya çıkartma yapılacağı bilinmiyor. İşte Mustafa Kemal Paşa yarbay rütbesiyle bu tespiti yapmıştır. İngilizlerin Anafartalar bölgesine çıkartma yapıp Conk Bayır’ı almaya çalışacaklarını tespit eden bir kurmay subay olan Mustafa Kemal Paşa orada bu başarıyı elde etmiş. Mustafa Kemal Atatürk Yarbay olarak başladığı Çanakkale Savaşında sonra 1920’ye gelindiğinde Tümgeneral olarak çıktı savaşlardan” şeklinde konuştu.