İlahiyatçılar Bankalarda Görevlendirilecek!

Türkiye, islamcılaşma ve eş zamanda yaşanan kapitalistleşmenin çelişkilerini yaşıyor. Sokakta kredi kartı satılan, tatil kredisi reklamları yapılan süreçle kamu idaresinin İslamcı cemaatler tarafından ele geçirilmesi aynı zamanda yaşanınca finans piyasaları bu çarpık gelişmeden payını aldı. Helal hisselerin standartları belirleniyor, sosyal devlet yerine zekat fonları konuşuluyor, islami bankalar kariyer basamaklarını tırmanmak için elverişli hale getiriliyor. Son olarak faizsiz bankacılık diye adlandırılan katılım bankalarında ilahiyat uzmanları görevlendirilecek. Ancak bu düzenleme maddi hayat ile din işlerinin birbirine girmesinde ilk örnek değil. Son yıllarda finans piyasalarındaki “helalleşmeyi” derledik.



İSLAMİ BANKACILIĞA KAMU KATKISI

Katılım bankalarının bankacılık sektöründeki payı yüzde 5’i geçmiyor. Ancak geçmişte katılım bankalarında yöneticilik yapanlar bugün bankacılık sektörünün önemli koltuklarında oturuyorlar. Helal bankacılık olarak ifade edilen katılım bankaları İslamcı muhafazakar yurttaşlara hizmet vermesiyle biliniyor. Son yıllarda Ziraat Bankası, Vakıfbank gibi kamu bankaları da katılım bankaları oluşturarak sektörde yerini aldı. Katılım bankalarına son olarak şubat ayında faaliyete başlayan Emlak Katılım Bankası eklendi. Bankanın inşaat sektörüne can suyu olması hedefleniyor. Toplam bankacılık hacmi içinde yüzde 5’i geçmemesine rağmen Türkiye bankacılık sektörünün yöneticileri kariyer basamaklarını bu bankalarda tırmandı. Örneğin Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) başkanı islami bankacılığın en eski kurumlarından olan Kuveyt Türk kökenli.

SOSYAL DEVLETTEN ZEKÂT FONUNA

Emlak Katılım Bankası Genel Müdürü Deniz Aksu mayıs ayında Hürriyet Gazetesi’nden Vahap Munyar’a verdiği demeçte şunları kaydetti, “SPK’dan izin alıp “Zekât Fonu” kurabiliriz. Malezya, İngiltere ve Almanya’da “Zekât Fonu” var. En başarılı uygulama İngiltere’de. Belki “Zekât Fonu” hiç ev alamayacak vatandaşlara konut projesi gibi alanlarda kullanılabilir.” Aksu ayrıca verdiği demeçte zekat fonu için Diyanet İşleri Başkanlığı Din Kurulu’undan fetva alabileceğini belirtti. Şeriatla yönetilen ülkelerde zekat fonuna yatırılan nakit ya da nakit olmayan varlıklar ile yatırımcı bir gelir elde etmiyor. Ancak yatırılan tutar vergi dışı bırakılarak zekat fonuna para yatırmak devlet tarafından teşvik edilmiş oluyor.



HELAL HİSSELER, HELAL TEMETTÜLER

Diğer yandan muhafazakar camia, gelir elde ederken domuz eti ve faiz konusunda oldukça duyarlı. 2011 yılında Bank Asya’nın da içinde bulunduğu bir grup katılım bankası “katılım endeksi” belirledi. Endeksin hesaplayıcısı ise Borsa İstanbul oldu. Endekse göre “harama el sürmemiş” şirketlerin listesi çeşitli standartlara göre hazırlandı. Böylece muhafazakar zenginlerin yatırım yapabileceği hisse senetleri de oluşturuldu. Fakat Türkiye’deki her şirketin bankalardan kullandığı faizli krediler bulunduğu için helal hisselerin standartları gevşetildi.

BANKACILIĞA İLAHİYAT UZMANLARI

Resmi Gazete’de cumartesi günü yayımlanan “Faizsiz bankacılık ilke ve standartlarına uyuma ilişkin tebliğ” düzenlemesine göre, katılım bankalarına ilahiyat komiteleri kurulacak. Komitelerin amacı, faaliyetlerin faizsiz bankacılık ilke ve standartlarına uygunluğunu sağlamak olacak. Komiteler müşteriyle katılım bankaları arasında yaşanabilecek faizsiz bankacılıkla ilgili sorunlarda da devreye girecek.
Yönetim kuruluna bağlı çalışacak komiteler en az üç üyeden oluşacak. Üyelerin asgari üçte ikisinin, ilahiyat veya dengi alanlarda en az lisans düzeyinde öğrenim görmüş veya faizsiz finans alanında yüksek lisans ya da doktora derecesine sahip olmanın yanı sıra, faizsiz finans alanında en az üç yıl deneyime sahip olması zorunlu olacak. Komiteler, bağımsız şekilde, bankaya özgü kararlar alacak.
Banka ile müşterisi arasındaki uyuşmazlıklar, müşterinin yazılı talebi ile danışma komitesi gündemine alınabilecek. Yazılı talebin tarihini izleyen 30 gün içinde başvuru karara bağlanacak. Müşteri, danışma komitesinin aldığı kararı, 15 gün içinde Türkiye Katılım Bankaları Birliği nezdinde kurulacak olan danışma kuruluna değerlendirilmesi için götürebilecek.
Bankalar bu değişikliğe altı ay içinde uyum sağlamak zorunda olacak.



HARAMA BULAŞ AMA GELİRİN YÜZDE 5'İ GEÇMESİN

Kapitalist üretim ilişkileri birbirine bağlı olduğu için bir şirketin serbest piyasada haram sayılan faaliyetlerden tamamen uzak durması mümkün değil. Bu sebeple Katılım Endeksi yüzde 5’lik standart belirlemiş durumda. Buna göre aşağıdaki faaliyetlerden elde edilen gelirler toplam gelirin yüzde 5’ini geçmemeli. Aksi halde şirketin hisseleri helal olmaktan çıkıyor.

>> faize dayalı finans, ticaret, hizmet, aracılık,
>> alkollü içecek, kumar, şans oyunu,
>> domuz eti ve benzer gıda,
>> turizm, eğlence, basın, yayın, reklam,
>> tütün mamulleri, silah,
>> vadeli altın, gümüş ve döviz

DÜZENLEMENİN ZAMANI TESADÜF DEĞİL

AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, geçen hafta Marmara Üniversitesi’nde yaptığı konuşmasında şöyle demişti: “Katılım finansını istediğimiz yere getirmek için önemli adımlar atıyoruz. Bu aynı zamanda yastık altına da ciddi anlamda yarar sağlayacak ve hareket getirecektir. Sağlıklı bir şekilde neden istenilen seviyede değil bakılmalı. Bankacılık sisteminin faiz oranlarıyla hareket etmemeli. Aldatmaca olur.
Katılım finans kuruluşlarımızın çok hızlı gelişeceğine inanıyorum. Çalışmaların sonuçları önümüzdeki aylarda kamuoyuna açıklanacaktır. Kuruluşu tamamlanan Marmara Üniversitesi İslam Ekonomisi ve Finansı’nın önemli adım olduğunu düşünüyorum. Bu tür yaklaşımların önemli payı olacaktır. Maltepe’deki muhteşem külliye bitince Marmara Üniversitesi bu dağınıklıktan çıkarak derli toplu Marmara Denizi’ne bakan bütün öğrenci ve hocalarıyla iç içe muhteşem bir külliyeye sahip olacak. Bütün bilim ve irfan hayatımıza kazandırmış olacağız.”

Birgün