Domatesin Çekirdeği Dolar Yeşili Oldu

Domateste üretici maliyetlerinin fiyatın altında kalması tedirginlik yarattı. Üreticinin 45 kuruşa mâl ettiği domatesin fiyatı 35 kuruşa kadar düştü. Koronavirüs pandemisi ile döviz kurunun yükselmesi ve ihracatın azalması domates maliyetlerinin artmasının nedenlerinin başında gösteriliyor. Ancak satış fiyatının düşük olmasının arkasında plansız üretim var.

Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Murat Kapıkıran, yaşanan fiyat farkının nedenini döviz kurundaki artışa bağladı. BirGün’e değerlendirmelerde bulunan Kapıkıran, “Mesela domates tohumunun fiyatı, domates tarlasını işlemek için kullanılan yakıtın, sulama yapmak için kullanılan elektriğin, gübreleme ve ilaçlama bunlar dövize bağlı şeyler ve döviz artınca birim maliyeti artmış oluyor” ifadelerini kullandı.

Üreticilerin örgütsüzlüğüne dikkat çeken Kapıkıran, “Domates, Türkiye’de tarım ürünleri ihracatı bakımından önemli bir kalem. Dolayısıyla domates üreticilerini de bu üretim maliyetlerinin kurtarılması bağlamında desteklenmesi gerekiyor. Üretici tarımın her alanında olduğu gibi örgütsüz. Toptan satıcılara ve alıcılara terk edilmiş vaziyette. Örgütlü olup pazarlık şansı olsa maliyetlerin üzerinde bir fiyatta satma hakkına da sahip olabilir” dedi.

ÜRETİM PLANLAMASI YOK

Kapıkıran, tarım üretiminde planlama olmadığını belirterek “Üretim planlaması sorunu da var. Aklı esen her hangi bir ürünü üretiyor. Dolayısıyla o piyasanın ne kadar ihtiyacı var, çok fazla üretirsem fiyatlar düşer, hepimiz zarar ederiz, diye düşünen kimse yok. Bunu planlayan bir Tarım Bakanlığı da yok. Bu sefer arz miktarının oluşmasında olumsuz bir hal yaşanıyor” ifadelerini kullandı.

DOMATES İHRACATI DÜŞÜYOR

Domates, Türkiye’nin temmuzda ihracat ettiği sebzeler arasında ikinci sırada yer alıyor. 2019 Temmuz ayında 11 milyon 856 bin dolar değerinde yapılan ihracat bu yıl pandeminin de etkisiyle 4 milyon 365 bin dolara düşmüş durumda. İhracat rakamlarındaki azalmaya da dikkat çeken Kapıkıran, şunları söyledi:

“Örneğin Rusya, bizim ihracat yaptığımız ülke konumundaydı. Ancak şimdi kendi iç piyasasında üreticiyi korumak için ithalatları izne bağladı. Kuzey Irak da aynı şekilde ithalatçılarına çeşitli zorluklar getirdi. Bu bize de yansıyor. Burada da zarar gören çiftçi, bu zararı ortadan kaldırma sorumluluğu da devletin.”

Kapıkıran, serbest piyasa koşullarında çiftçilerin zarar gördüğünü dile getirerek “Serbest piyasada kimse tarım ürünü üreticisini gözünün yaşına bakmıyor. Ürün maliyeti nedir, kaça mal ediyor, diye düşünmüyor sadece ondan ucuza almaya çalışıyor” dedi.

Eskiden bazı kamu regülasyonları olduğuna dikkat çeken Kapıkıran, “Onlar çiftçinin elinde bir ürün kaldığında onu satın alıp piyasaya satardı. Maalesef böyle bir yapı yok şimdi. Çiftçiler neoliberalizmin kucağına terk edilmiş durumda” ifadelerini kullandı.

ÜRETİCİ SENEYE DOMATES EKMEYECEK

“Tarımda bir önceki üretimin kârı bir sonraki yılın referansı olur” diyen Kapıkıran, bu yıl zarar eden üreticinin önümüzdeki yıl domates üretmeyeceğini dile getirdi.

Kapıkıran, “Domateste zarar eden çiftçi başka sebzelere yönelir. Çiftçiler böyle bakar. Önümüzdeki yıl domates bulsak bile çok yüksek maliyetli olacak” diyerek sözlerini sonlandırdı.