En Hızlı Dans Eden Yıldızları Keşfettiler

Kozmik yelpazede ağır çekim gerçekleşen olaylara alışkınız; ZTF J1539+5027 ya da kısaca J1539 diye adlandırılan beyaz cüce yıldızlar, (çift yıldızlı sistemlerde) saptanan en kısa süreli yörünge olan 6.91 dakikalık bir dönüş periyoduna sahipler. Bu aşırı yakın yörüngeyle, ikili yıldız sistemi Satürn’e bile sığabilir.

Beyaz Cüceler, geçmişinde Güneş’in yaklaşık 10 katından daha büyük olmayan bir kütleye sahip olan bir ölü yıldız çeşididir. Eğer yıldız bu kütleden daha büyükse, öldüğünde bir nötron yıldızı haline gelir; tekrar daha büyük hale getirdiğinizdeyse bir kara deliğe dönüşür.

Güneş’e de böyle olacağını düşünüyoruz. Yakacak hidrojeni tükendiği zaman, bu elementler de tükenene dek şişerek helyum ve karbonu kaynaştıran kırmızı bir dev haline gelecek. Ardından bu dış katmanlar patlayacak ve geriye kalan pırıltılı, aşırı parlak ve ultra yoğun çekirdek -artık hiçbir şeyi kaynaştıramayan ölü yıldızın cesedi- bir beyaz cüce yıldız olacak.

J1539’da bulunan iki yıldız bu süreçten zaten geçmişti. İlki -birincil yıldız- Güneş’in sahip olduğu kütlenin yaklaşık yüzde 60’lık kısmını Dünya’nın çekirdeği büyüklüğünde bir alanda barındırıyor. Diğeriyse -ikincil yıldız- çok daha küçük ve Güneş’in yalnızca yüzde 20’si oranında kütleye sahip; fakat aynı zamanda eşlikçi yıldızdan daha büyük ve bu nedenle daha az yoğun.

Bu daha düşük yoğunluk ve kütle, paralel biçimde, daha az parlak olduğuna işaret ediyor; bu nedenle, bizimle parlak eşlikçi yıldızı arasında hareket ettiğinde, ikinci yıldızı görüş alanından tamamen çıkarır ve neticede yıldız çifti bir “tutulma” yaşar. Gökbilimciler, Caltech’e (Kaliforniya Teknoloji Üniversitesi) bağlı Palomar Gözlemevi’ndeki Zwicky Geçici Tesisleri’nde (ZTF) sürdürülen araştırma esnasında elde edilen verilerle bu durumu ortaya çıkardılar.

Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'nde (Caltech) görevli fizikçi Kevin Burdge “Sönük yıldız, parlak olanın önünden geçerken ışığın çoğunu engelliyor ve olay ZTF verilerinde gördüğümüz yedi dakikalık parlayıp sönme modeliyle neticeleniyor,” diyor. Bu aşırı yörünge yakınlığı da iki yıldızın yerçekimi dalgalarını uzaya yaydığı anlamına geliyor.