Ekonomide Uçuruma itiliyoruz!

Ülkede enflasyon yüzde 20'ye yaklaşırken TL’de yaşanan tarihi değer kaybı devam ediyor. Merkez Bankası, AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan önceki günkü grup toplantısında verdiği ‘örtülü faiz talimatı’na uydu, para politikasında gevşemeye devam etti. Banka, politika faiz oranını 100 baz puan daha düşürerek, yüzde 16'dan yüzde 15'e indirdi.

ARALIK SİNYALİ

Merkez Bankası, faizlerin aralık ayında da indirilebileceği sinyalini verdi. Banka'dan yapılan açıklamada, "Kurul, arz yönlü ve para politikası etki alanı dışındaki faktörlerin fiyat artışları üzerinde oluşturduğu geçici etkilerin 2022 yılının ilk yarısı boyunca da etkisini sürdürmesini beklemektedir. Kurul, bu etkilerin ima ettiği sınırlı alanın kullanımını aralık ayında tamamlamayı değerlendirecektir" ifadeleri kullanıldı.

Açıklamanın ‘alışılmadık şekilde’ birkaç dakika gecikmesi ise dikkat çekti. Karar sonrası TL’deki değer kaybı sürdü. Karar öncesinde 10,57 olan dolar/TL'nin 10,97 seviyelerine çıkmasıyla yeni tarihi zirveye de ulaşıldı.

Piyasalarda politika faizinde indirime gideceği beklentisiyle TL’deki değer kaybı son günlerde hızlanmıştı.

‘ÖRTÜLÜ’ TALİMAT
Erdoğan'ın "Ben bu görevde olduğum sürece faizle mücadelemi sonuna kadar sürdüreceğim" açıklamasından sonra ise piyasalarda Merkez Bankası'nın faiz indirimi yapmasına dair beklentiler daha da güçlenmiş, değer kaybı hızlanmıştı. Merkez, önceki iki Para Politikası Kurulu toplantısında politika faizini toplam 300 baz puan indirerek yüzde 19'dan yüzde 16'ya düşürmüştü. Faizlerin düşeceği beklentisi ile dolar ve avro hafta başından bu yanan bir kaç kere rekor tazelemişti. Ekim ayında yıllık enflasyonun yüzde 19,89 olarak açıklanmasına rağmen Merkez’in politika faizinde indirime gitmesi, enflasyon verisinin faiz hesaplamalarında dikkate alınmadığı eleştirilerinin yöneltilmesine de neden oluyor.

***

Türk Lirası’nın kırılganlığı artıyor

Altınbaş Üniversitesi’nden Doç. Dr. Atilla Çifter, diğer gelişmekte olan ülkelerin hem enflasyon hem de parasal sıkılaştırma riskleri ile faiz oranlarını arttırırken, Merkez Bankası’nın faiz indirimlerine devam ettiğini dile getirdi. Bu durumun TL’nin kırılganlığını hızla arttırdığına dikkat çeken Doç. Dr. Atilla Çifter, “Döviz kurundaki hızlı yükseliş hem ÜFE’nin artış hızını arttıracak, hem de TÜFE’nin yüzde 20’nin çok üzerine çıkmasına neden olacak” dedi.

***

Aralıkta da indirim kararı göreceğiz

Merkez’in kararını açıklamasından sonra, ekonomistler söz konusu faiz adımıyla ilgili yorumlarını sosyal medya hesabından paylaştı. Aralık ayında da faiz indirimi yapılabileceğini aktaran uzmanlar, halkın sefalete itildiğine dikkat çekti.

Ekonomist Uğur Gürses, "Kısmen girdiğimiz enflasyon-devalüasyon döngüsünün kurdelesi resmen kesilmiştir" dedi ve ekledi: “Kurul, bu etkilerin ima ettiği sınırlı alanın kullanımını aralık ayında tamamlamayı değerlendirecektir."

İktisatçı-yazar Mustafa Sönmez, indirimin aralıkta da sürebileceğine vurgu yaparak dolara yönelmenin hızlanacağını söyledi: “Beklendiği gibi politika faizi 1 puan daha indirildi ve yüzde 15 e düştü. Bu, enflasyonun 5 puan altında bir faiz. TL den dolara yöneliş hızlanır. İndirim aralıkta da 1-2 puan mümkün.”

Ekonomist Ozan Bingöl, devletin yurttaşa uyguladığı gecikme faizini hatırlattı: “Borcunu geç ödeyen vatandaşa devletin uyguladığı gecikme faizi aylık yüzde 1,6, yıllık yüzde 19,2’dir. Faiz ise bu da faizdir. Bu oranı düşürmek ise tamamen cumhurbaşkanı yetkisindedir.”

Doç. Dr. Atilla Çifter, Merkez Bankası’nın zaman tutarsızlığı olan faiz indiriminin, diğer yandan Türkiye’nin risk primini ve uzun vadeli faizleri arttırmaya devam edeceğini dile getirdi.

Yükselen ekonomiler uzmanı Timothy Ash ise TL’nin tehlikeye atan kararı ‘çılgınca’ diye niteledi ve açıklamanın gecikmiş olmasına da vurgu yaparak, "Saray’dan bir son dakika müdahalesi mi oldu?" sorusunu sordu.

Ekonomistler yükselen enflasyonun kontrol altına alınabilmesi için faizlerin yükseltilmesi gerektiğini savunurken Erdoğan ve ekonomi yönetimi, enflasyonla mücadelenin faiz artırılarak değil farklı alanlardaki önlemlerle sürdürüleceğini belirtiyor.

 

BirGün yazarı, İktisatçı Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu ise karar sonrası yaşanması muhtemel gelişmeleri şöyle özetledi:

• TL faizler düşer.
• Dövize yönelim artar.
• Döviz daha da yükselir.
• Enflasyon kontrolden çıkar.
• Raflar boşalmaya başlar
• Yatırımlar durur.
• İşsizlik sıçrar.
• Millet dövizini bankadan çekmeye yönelir.
• Bankalar kredi yaratamaz.

***

Konuştukça fırlıyor: Artık dur Erdoğan!

Siyasetin de gündemi Merkez’in faiz kararı oldu. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, "Artık dur Erdoğan" dedi ve erken seçim çağrısı yaptı.

CHP Sözcüsü Faik Öztrak ise yaptığı açıklamada şunları söyledi: "Dolar kurundaki şu hareket sadece iki saat içinde oldu. 10,80’lerden, 10,40’lara ve faiz kararının ardından 10,90’lara. Birileri iki saat içinde deveyi hamuduyla götürdü. ‘Faiz kararının 5 dakika gecikmeli açıklanması’ ise o apayrı bir skandal. Türk Lirası tarihimizin hiç bir döneminde bu kadar sahipsiz ve savunmasız olmadı."

İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener ise "Yanlıştaki inadının milletimizin her bir ferdine 1 saatteki maliyeti 3000 lira oldu. Mutlu musun Sayın Recep Tayyip Erdoğan?" paylaşımını yaptı.

 

Birileri ‘vole’yi vurdu

CHP Milletvekili Gürsel Tekin, “Merkez Bankası çıksın anlatsın, sabah 9’da dolar 10,8 lirayken, ne oldu da 10.30’da 30 kuruş indi? Bu aralıkta kimler vurgun yaptı? Faiz kararını önceden öğrenenler var mı? Ucuz dolar toplasınlar diye birileri piyasaya dolar sürdü mü? Bunların hepsini tek tek araştıracağız” dedi.
CHP’li Özgür Özel, AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın AKP Grup Toplantısı’ndaki faiz konuşmasının ardından dolar kurunun 10,35’ten 10,75’e yükseldiğini belirterek, "Türkiye’ye 96 milyar lira gibi devasa bir parayı bir konuşmayla kaybettirdi" dedi.

Edirne F Tipi Cezaevi’nde tutuklu bulunan eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş Twitter’dan yaptığı paylaşımda “Dolar 11 liraya dayandı. Millet tam anlamıyla ekmeğe muhtaç hale geldi. Ama merak etmeyin, el ele verip ekmeğimizi de kardeşliğimizi de büyüteceğiz” ifadelerine yer verdi.

***

Kavcıoğlu Uysal’ı yakaladı

Murat Uysal’ın TCMB Başkanlığı döneminde dolar/TL’de artış yüzde 51 olmuştu. Şahap Kavcıoğlu bugün itibarıyla yüzde 51’lik kur artışıyla Uysal’ı yakaladı. TL değer kaybında en yakın rakibi Arjantin pesosunu ikiye katladı.

***

Karara sermayeden de tepki geldi

Merkez Bankası’nın faiz kararını sosyal medya hesabından değerlendiren İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekip Avdagiç karara ilişkin şu değerlendirmede bulundu: "Piyasa dinamikleri ile TCMB faizi arasındaki bağ giderek zayıflıyor. İş dünyası için asıl konu öngörülebilirliktir. Yani kurun, enflasyonun yüksekliğinden ziyade öngörülebilir olmaması asıl meseledir."

İş dünyası için asıl önemli konunun öngörülebilirlik olduğu vurgusu yapan Avdagiç, “Kurun, enflasyonun ya da faiz seviyesinin yüksekliğinden ziyade öngörülebilir olmaması asıl meseledir. Türkiye ekonomisi kur-faiz-enflasyon üçlüsüne hapsedilemeyecek kadar büyüktür” diye konuştu.